برای انتخاب رشته علوم انسانی با مخالفت خانواده روبه‌رو شدم
*رشته حقوق، نگاهم را به زندگی تغییر داد
*در جامعه‌ی ما نگاه به علوم انسانی نگاه وزینی نیست
*نمی‌توان ادعا کرد که جامعه ما مردسالار نیست
*رویکرد فعلی کانون وکلا را مثبت و روبه‌رشد می‌دانم
نشریه «راه وکالت» با دکتر مهین سبحانی، وکیل پایه یک دادگستری و استادیار گروه حقوق دانشگاه گیلان، به گفت‌و‌گو پرداخت.
این بانوی حقوقدان، تنها بانوی عضو هیأت علمی گروه حقوق دانشگاه گیلان، مدیر سابق گروه حقوق دانشگاه گیلان و تنها استاد حقوق بین الملل دانشگاه گیلان است.
در این گفت‌و‌گو دکتر سبحانی به سؤالات «راه وکالت» پاسخ داد.
۱-خودتان را معرفی کنید.
مهین سبحانی هستم. استادیار گروه حقوق دانشگاه گیلان. از سال ۱۳۸۸ تحصیلات دوره دکتری حقوق بین الملل را در دانشگاه شهید بهشتی آغاز کردم و از نیمه دوم سال ۱۳۸۸ به عنوان استاد مدعو مشغول به تدریس در دانشگاه گیلان شدم و هم اکنون تنها استاد رشته حقوق بین الملل دانشگاه گیلان هستم. از سال ۱۳۹۸ نیز به عنوان مدیر گروه حقوق دانشگاه گیلان انتخاب شدم.
۲- چرا رشته حقوق را انتخاب کردید و دورنمایی که در این رشته برای خودتان متصور بودید چه بود؟
رشته حقوق به عنوان اولین رشته در رسته علوم انسانی در تمامی دنیا شناخته شده است. اگر به سیاستمداران کشورهای مختلف دنیا نیز بنگریم، متوجه می‌شویم که سیاستمداران کشورهای دنیا نیز غالباً فارغ التحصیلان رشته حقوق هستند. زمانی که در مدارس تحصیل می کردیم، متأسفانه دیدگاه مناسبی نسبت به علوم انسانی وجود نداشت؛ در حالی که در کشورهای پیشرفته، رشته های علوم انسانی، رشته هایی انسان‌ساز هستند و در عین حال، اهمیتی که رشته های علوم انسانی در یک جامعه دارند، نشان از رشد و پیشرفت آن جامعه است و اگر نگاهی مترقی نسبت به رشته های علوم انسانی وجود نداشته باشد و علم و دانش را محدود به علوم طبیعی بدانیم نشان از جایگاه نامطلوب علوم انسانی در جامعه دارد.
۳- بیشتر از پیشینه تحصیلی‌تان بگویید و اینکه چرا حقوق بین الملل را انتخاب کردید؟
بدواً بنابر جوی که در آن زمان وجود داشت، ابتدا رشته علوم تجربی را انتخاب کردم و پس از دوماه تحصیل در آن رشته، تصمیم گرفتم رشته علوم انسانی را دنبال کنم؛ اما با مخالفت شدید خانواده، مربیان و معلمان دبیرستان مواجه شدم، اما من تصمیمم را گرفته بودم. به نوعی انتخاب رشته حقوق از سوی من از روی اجبار بود و اینگونه القا می‌شد که چون رتبه ام در کنکور مناسب است پس باید حقوق بخوانم؛ که باید اعتراف کنم از این تصمیم پشیمان نیستم!
پس از کسب رتبه ۴۷ کنکور سراسری و ورود به دانشگاه شهید بهشتی تهران، رشته حقوق نگاه و نگرش من را نسبت به زندگی تغییر داد و با توجه به علاقه ام به حوزه های سیاسی و اطلاعات و اخبار و روابط بین الملل، از ابتدای مقطع کارشناسی تصمیم داشتم که در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا نیز حقوق بین الملل را انتخاب و دنبال کنم. علی رغم آن‌که وکیل پایه یک دادگستری و عضو کانون وکلای دادگستری گیلان هستم باید بگویم که بخاطر حرفه وکالت وارد رشته حقوق نشدم و علاقه بنده برای انتخاب این رشته، جذابیت مسائل بین المللی برای من بود.
۴- اگر رشته حقوق بین الملل را انتخاب نمی‌کردید؟
به دلیل علاقه ام به مسائل سیاسی، حقوق عمومی را انتخاب می‌کردم.
۵- به نظر شما و با توجه به جو عمومی جامعه، آیا تابه‌حال احساس کرده اید که فضای مردانه ای بر مناسبات حاکم است؟ آیا در زمانی که مدیر گروه حقوق بودید احساس کردید که اقتدار شما به خاطر فضای مردانه حاکم به چالش کشیده شده است؟
ما خواه ناخواه در جامعه ای زیست می‌کنیم که نگاه به علوم انسانی، نگاه وزینی نیست؛ بنابراین این جامعه هنوز باورهای سنتی و کلیشه ای خود را حفظ کرده و نمی‌توان ادعا کرد که چنین جامعه ای مردسالار نیست و هنوز آن کلیشه های سنتی و جنسیتی در آن وجود ندارد. به نظر من این پدیده کاملاً از دین جداست و این مقوله مربوط به سنت و فرهنگ ماست. البته نباید از نظر دور داشت که بنده این مقوله را در بین همکارانم احساس نکردم.
۶- به عنوان یک وکیل و استاد دانشگاه، حضور و بروز کانون وکلا در دانشگاه و میان دانشجویان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ با توجه به اینکه شما وکیل هم هستید، به نظر شما مناسبات دانشگاه گیلان با عرصه عملی حقوق چگونه است؟
فاصله میان تئوری و عمل در همه جا وجود دارد. برای نمونه، در مؤسسه مکس‌پلنک آلمان یا دانشگاه هاروارد امریکا، اساتید حقوق، صرفاً معلم حقوق هستند و یا اشتغال آنها به وکالت محدود به مشاوره های حقوقی در پرونده های معدود است. به نظر بنده لزومی ندارد استاد حقوق، حتماً وکیل هم باشد. باید در نظر داشت کسی که به صورت حرفه ای به وکالت اشتغال دارد و در عین حال کار علمی هم می‌کند، نمی تواند در هر دو حوزه [کار علمی و حرفه وکالت] تراز اول باشد. روی کارآمدن هیأت مدیره جدید در کانون وکلای گیلان که دانشگاهی نیز هستند را باید به فال نیک گرفت. هم اکنون نیز ارتباط مناسبی میان کانون وکلای دادگستری گیلان و دانشگاه گیلان برقرار است و برنامه های علمی مفیدی با همکاری این دو مجموعه برگزار شده است. رویکرد نوین کانون در یکی دوسال گذشته موجب شد تا کانون وکلای دادگستری گیلان و دانشگاه گیلان با برگزاری سمینارهای مجازی و گفت‌و‌گوهای مجازی زنده با اساتید برجسته حقوق، برنامه های مفید و محتواهای ارزشمندی را در اختیار دانشجویان قرار دهد.
۷- عملکرد هیأت مدیره کنونی کانون وکلای دادگستری گیلان را چگونه ارزیابی کرده و توصیه شما به عنوان یک وکیل و یک استاد دانشگاه به اعضای آن چیست؟
زمانی که ما وکیل شدیم، افراد دانشگاهی در دایره تصمیم گیری های کانون جایگاهی نداشتند اما در چند سال اخیر، این تغییر رویه در کانون گیلان رخ داده است. یک نکته مثبت دیگر، استفاده از اساتیدِ وکیلِ دانشگاه گیلان در کمیسیون های اختبار و کارآموزی است که در ایام ورود ما به کانون وکلا چنین رویه ای وجود نداشت و حتی آزمون وکالت را نیز سازمان سنجش برگزار نمی‌کرد. مجموعاً رویکرد فعلی کانون وکلا را بسیار مثبت و رو به رشد ارزیابی می‌کنم و تقویت مجله، استفاده از مقالات و دکترین و آموزش در قالب سخنرانی های مجازی به صورت هفتگی از جمله کارهایی بوده است که کانون در حال انجام آن‌هاست که امیدواریم با قدرت استمرار پیدا کند.
